Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego matka może kontynuować opiekę nad dzieckiem w ramach urlopu rodzicielskiego, trwającego 32 tygodni (34 w przypadku urodzenia więcej niż 1 dziecka). Jeśli woli wrócić do pracy, może przekazać niewykorzystane tygodnie ojcu dziecka. Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego zależy od tego, w jakim trybie udzielono urlopu: „z góry” czy „z dołu”. Jakie prawa i konsekwencje wynikają z obu decyzji?
Wniosek o urlop rodzicielski – kluczowe 21 dni
Podczas gdy urlop macierzyński jest obowiązkowy i nie wymaga złożenia stosownego wniosku, urlop rodzicielski jest dobrowolny i matka musi odpowiednio wcześniej zawiadomić pracodawcę o chęci skorzystania z prawa do urlopu. Kodeks pracy przewiduje dwie sytuacje:
- w myśl art. 179 K.p matka może wnioskować o urlop rodzicielski „z góry” w czasie do 21 dni następujących od daty porodu
- w myśl art. 182 K.p pracownik może wystąpić o urlop rodzicielski „z dołu” w terminie najpóźniej do 21 dni od daty rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego
W obu przypadkach jest możliwa rezygnacja z urlopu rodzicielskiego, przy czym w pierwszej opcji matka musi złożyć pisemny wniosek do pracodawcy w terminie do 21 dni przed spodziewanym powrotem do pracy. Jeśli pracownik wnioskował o urlop „z dołu”, wówczas może wrócić do pracy w dowolnym czasie, o ile pracodawca rozpatrzy wniosek pozytywnie.
Konsekwencje rezygnacji z urlopu rodzicielskiego udzielanego „z góry”
Jeśli matka złoży wniosek tuż po porodzie (czyli „z góry”) urlop należy wykorzystać w całości tj. w pełnym wymiarze przez matkę lub w maksymalnie 4 częściach przez matkę i ojca. Jeśli rodzice chcą naprzemiennie skorzystać z urlopu, pierwsza część powinna trwać minimum 6 tygodni, natomiast trzy kolejne muszą trwać co najmniej 8 tygodni (liczymy tylko pełne tygodnie). Ojciec i matka mogą też wspólnie skorzystać z urlopu rodzicielskiego – wówczas oboje łącznie mają do wykorzystania 32 tygodnie, a każde z osobna 16 tygodni.
Urlop powinien być wykorzystany od razu po urlopie macierzyńskim, a kolejne części muszą przypadać bezpośrednio po sobie. Jak wspomnieliśmy wcześniej, rezygnacja z urlopu rodzicielskiego w tym trybie jest możliwa, jednak pracownikowi nie przysługuje tzw. luźna część urlopu. Oznacza to, że jeśli matka zrezygnuje z urlopu, a ojciec nie przejmie niewykorzystanych tygodni, urlop przepada bezpowrotnie.
Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego udzielanego „z dołu”
Złożenie wniosku o urlop rodzicielski tuż przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego (najpóźniej do 21 dnia), daje rodzicom większą swobodę w wykorzystaniu dni wolnych. W tej sytuacji ojciec i matka mogą sprawować opiekę nad dzieckiem naprzemiennie, w maksymalnie 4 częściach następujących bezpośrednio po sobie. Jednak jest również druga opcja – rodzice mogą „przesunąć” w czasie część urlopu (max 16 tygodni) i skorzystać z niej do końca roku, w którym przypadają 6 urodziny dziecka. To tzw. luźna część urlopu rodzicielskiego, którą może wykorzystać zarówno matka, jak i ojciec.
